PGS. TS. Nguyễn Anh Tuấn
Bộ môn Nhi - Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh
 

Hiện nay có khoảng 27 triệu trẻ trong độ tuổi tiểu học tại Hoa Kỳ và có khá nhiều lo lắng khi trường học tái mở cửa trong điều kiện đại dịch COVID-19. Các trường nơi người dân có thu nhập thấp, người da màu, đông đúc, thiếu nhân viên, cha mẹ nguy cơ nhiễm cao là những nơi có mối quan tâm nhiều nhất. Mặc dù tỷ suất lây truyền đang ở mức trung bình (<10 trên 100.000 người), việc mở cửa trường trở lại là rất cần thiết.

Ngày 3/9/2020 trên tạp chí New England Journal of Medicine, ba tác giả Meira Levingson, Muge Cevik và Marc Lipsitch đã có bài viết bày tỏ quan điểm về những thách thức khi mở cửa trở lại các lớp tiểu học tại Hoa Kỳ. 

Tại sao việc đi học là quan trọng?

Nếu cách ly tại nhà lâu dài: trẻ sẽ mất đi việc học một cách hàn lâm, cảm xúc xã hội, quan hệ bạn bè, quan hệ với người lớn, hoạt động vui chơi,… Trẻ sống ở nơi nghèo khổ, da màu, người học tiếng Anh thì sự mất mát sẽ nặng nề hơn.

Khi đi học, trẻ sẽ có được những lợi ích cá nhân như hỗ trợ của các chính sách an sinh xã hội, hỗ trợ cho những trường hợp bảo hiểm không đầy đủ, gia đình không ổn định, môi trường và công việc được trả lương kém. Hơn 50% trẻ trong độ tuổi đến trường tại Hoa Kỳ cậy nhờ vào các bữa ăn miễn phí hay giảm giá tại trường. Trẻ mất đi sự tiếp cận với các bữa ăn đủ dinh dưỡng tạitrường. Trường học cũng cung cấp các hoạt động thể chất, tinh thần và điều trị cho hàng triệu trẻ mỗi năm.

Trong mối quan tâm đó, một số trường đã tổ chức mô hình học tập kết hợp (blended learning) để tạo cơ hội cho từng nhóm học sinh đến trường trong sự giãn cách chặt chẽ. Tuy vậy, thật khó để dạy và học trong môi trường như vậy. Trẻ nhỏ thì không dễ gì mà giữ giãn cách tốt. Thầy giáo thì không thể vừa dạy vừa nhắc nhở giãn cách. Các buổi học chất lượng cao là những buổi học mang tính giao tiếp và mang tính xã hội, chứ không phải các buổi dạy chú trọng đến cá nhân hay lấy thầy giáo làm trung tâm. Thầy giáo cũng phải nhờ vào sự gần gũi với các em mà xây dựng mối quan hệ tích cực. Do đó, việc mở lại trường học cũng như xây dựng một quy trình an toàn chặt chẽ là rất quan trọng.

Quan điểm lâm sàng và dịch tễ học

Dưới góc độ lâm sàng, hầu hết trẻ 1-18 tuổi không mắc COVID-19 hoặc chỉ dạng nhẹ và thường không phải chịu các hệ luỵ nặng nề như người lớn. Mặc dù có một số lượng nhỏ trẻ em nhập viện vì hội chứng viêm đa cơ quan (MIS-C) sau nhiễm SARS-CoV-2 nhưng nhìn chung tần suất khá hiếm (2 trên 100.000 cá thể dưới 21 tuổi)và với việc nhận biết và điều trị sớm thì kết cục rất tốt. Việc tiếp xúc trong gia đình cũng có vẻ ít gây ra lây nhiễm cho trẻ dưới 10 tuổi. Một số nghiên cứu về lây nhiễm trong gia đình và cộng đồng cho thấy trẻ từ 9 tuổi trở xuống ít cảm nhiễm hơn là trẻ trong độ tuổi từ 10-14.

Bằng chứng thực tế

Số liệu từ các quốc gia tái mở cửa trường học (hoặc chưa từng đóng cửa trong đại dịch) như Pháp, Israel và New Zealand cho thấy tính cảm nhiễm và nhiễm thấp ở trẻ nhỏ. Tại Hà Lan, ban đầu họ tái mở cửa vào tháng 4 bằng việc chia nhỏ lớp ra làm đôi nhưng không bắt buộc phải giãn cách. Sau đó vào tháng 6 thì họ mở cửa hoàn toàn với tổng công suất cũng như dạy cả ngày với lực lượng giáo viên cũng có người thuộc nhóm nguy cơ nhưng đường biểu diễn về các ca mắc vẫn phẳng. Các ca tiếp tục giảm tại Đan Mạch cho dù họ mở lại các lớp tiểu học vào tháng 4 và trung học vào tháng 5. Cũng nên ghi nhận hầu hết các nơi (trừ Israel) mở trường trở lại khi tần suất lây lan trong cộng đồng đã giảm (<1 ca mới trên 100.000 dân mỗi ngày).

Xây dựng chính sách cho Hoa Kỳ

Cách an toàn nhất để tái mở cửa trường học là phải làm giảm hoặc loại trừ hẵn việc lây lan trong cộng đồng bằng việc xét nghiệm và giám sát tốt. Người lớn nên tiếp tục giữ giãn cách xã hội và thực hiện các biện pháp bảo vệ như sử dụng PPE, đóng các lớp huấn luyện không phải dành cho nhân viên và thực hiện họp online. Các biện pháp trên phải đi đôi với việc mang khẩu trang đại trà trong cộng đồng. Bằng chứng cho thấy tần suất tử vong giảm 90% sau 9-11 tuần siết chặt các biện pháp bảo vệ.Theo các tính toán về dịch tễ thì cần 2 tháng để ngăn ngừa một làn sóng nhiễm mới nên các biện pháp này nên được thực hiện 2 tháng trước khi tái mở cửa trường học. Một số gia đình có thể vẫn quyết định giữ trẻ ở nhà không cho đến trường (nhất là các gia đình có thành viên nguy cơ y tế cao). Tuy dạy từ xa nhưng các dịch vụ khác của trường như cung cấp bữa ăn và chăm sóc y tế vẫn nên được đảm bảo.

Chúng ta phải thống nhất rằng trường tiểu học là quan trọng và cần thiết, cũng như các cửa hàng thực phẩm, phòng khám của bác sĩ và các cơ sở sản xuất thực phẩm là quan trọng hơn là rạp hát hay quán bar. Cũng như các công nhân tay nghề cao, giáo viên và các nhân viên trong trường phải được bảo vệ tối đa và có chi trả độc hại. Giảng dạy từ xa nên áp dụng cho các giáo viên trên 60 tuổi hoặc có vấn đề về sức khoẻ. Thầy cô giáo (hoặc người lái xe đưa rước) phải được trang bị PPE, cả học trò lẫn nhân viên phải tham gia vào các hoạt động xét nghiệm thường quy. Cơ sở cũng nên được điều chỉnh: học sinh và giáo viên nên ăn trưa tại lớp hay phòng nhân viên. Những toà nhà đông người thì người lớn phải giữ giãn cách cho tốt. Không gian và đồ nội thất phải được thiết kế lại cho phù hợp, sao cho trẻ dễ dàng tiếp cận với nhà tắm phù hợp. Các trường cũng cần được chính phủ liên bang hỗ trợ tài chính để tăng cường thông khí, cải thiện điều kiện vệ sinh, các phòng y tế và các điểm rửa tay hoặc nhà tắm.

Kết luận của các tác giả

Việc có hay không và thực hiện thế nào việc tái mở cửa các trường tiểu học không chỉ là vấn đề về khoa học và kỹ thuật mà còn là vấn đề về tình cảm đạo đức. Trách nhiệm của chúng ta đối với các bé là giúp chúng tránh được những ảnh hưởng xấu từ những biến cố của cuộc sống, bao gồm cả từ những quyết định sai của người lớn. Đó chính là cốt lõi của tình người. Việc đóng cửa trường cũng mang đến những căng thẳng tột độ về các vấn đề xã hội, kinh tế và kỳ thị, ảnh hưởng đến những đứa trẻ và gia đình chúng, cũng như các giáo viên dạy chúng, phải chịu đựng nặng nề nhất nhưng chỉ được chi trả ít nhất. Quyết định tái mở cửa trường vẫn còn phức tạp và tranh cãi. Tuy nhiên, phải thống nhất với nhau rằng việc đảm bảo cho trẻ em, gia đình và giáo viên một ngôi trường an toàn và đáng tin cậy là điều không phải bàn cãi.